Waarom Margraten

Waarom een begraafplaats in Margraten?

In oktober 1944 meldt kapitein Joseph Shomon van de 611th Graves Registration Company (GRC) zich bij het gemeentehuis van Margraten. Hij heeft de opdracht om voor het Amerikaanse Negende Leger een geschikte plaats voor een begraafplaats te zoeken. Het Negende Leger, met ruim een kwart miljoen manschappen, wordt ingezet voor de grote geallieerde aanval op de Ruhr en de Rijn en de opmars richting Berlijn. Er wordt gerekend op veel doden. Eerst wordt gedacht aan een begraafplaats in Sittard of Berg en Terblijt maar het wordt uiteindelijk Margraten. Daar wordt van een terrein van dertig hectare (ongeveer vijftig voetbalvelden) een begraafplaats gemaakt.

Belangrijke gebeurtenissen die van invloed waren op de vorming van de begraafplaats:

De bevrijding

Op 6 juni 1944, D-Day, begon om half zeven in de ochtend de operatie 'Overlord', de landing van geallieerde troepen op de kust van Normandië. Wekenlang werden troepen en materieel aan land gebracht. Toch lukte het de geallieerde pas medio augustus door de Duitse verdediging te breken, maar toen was er ook geen houden meer aan. De legers walsten dwars door Frankrijk, de Duitsers in een wanordelijke vlucht voor zich uit drijvend. Parijs werd op 25 augustus bevrijd, Brussel op 3 september.

Bevrijding van Zuid-Limburg

op 12 september om 10:00 uur overschreden manschappen van het eerste bataljon van het 117de regiment van de Amerikaanse 30ste Infanterie Divisie (Old Hickory) de Belgisch-Nederlandse grens bij Voeren. Het Eijsdense kerkdorp Mesch heeft de eer als eerst bevrijde Nederlandse plaats in de geschiedenisboeken te zijn opgenomen. Maastricht werd als eerste Nederlandse stad op 14 september bevrijd. Even ten noorden van Sittard kwam de geallieerde opmars door allerlei oorzaken op 18 september tot stilstand. Als laatste Zuid-Limburgse stad werd kerkrade op 5 oktober bevrijd. Het leek dus een kwestie van weken voordat heel Nederland vrij zou zijn. Maar de poging om de Rijnbruggen in bezit te krijgen, door de grootste luchtlandingsoperatie aller tijden, onder de codenaam 'Market Garden', mislukte jammerlijk doordat de brug over de Rijn in Arnhem in Duitse handen bleef. Nederland boven de grote rivieren, maar ook een groot deel van Noord- en Midden-limburg bleef bezet.

Noord- en Midden-Limburg in de frontlijn

In Noord- en Midden-Limburg liep het front van Sittard noordwaarts naar Nijmegen. In menige plaats werd vaak om elk huis gevochten. De Duitsers trokken zich pas terug nadat alle hoge gebouwen, zoals kerken en molens, die als uitkijkpost dienst konden doen, waren vernietigd. In het frontgebied werden de inwoners massaal geëvacueerd. Vaak kondern ze pas maanden later naar hun gehavende woonplaatsen terugkeren. De strijd richtte zich op twee gebieden: ten eerste Noord- en Middel-Limburg ten westen van de Maas en voorts het gebied tussen de Maas en de Roer, de 'Roerdriehoek'.

In het noorden werd Venray op 17 oktober door Britse troepen bevrijd. De prijs was hoog: de hele binnenstad lag in puin. Gedurende deze strijd werden naar schatting circa 30.000 mensen uit het omstreden gebied geëvacueerd naar Noord-Brabant en Belgie. Pas op 8 januari 1945 werd de bezetter definitief van de westelijke Maasoever verdreven.

Het Ardennen-offensief

Terwijl de strijd in het midden en noorden van de provincie in volle gang was, sloeg de bevolking in het bevrijde zuiden de schrik op het hart. De Duitsers waren op 16 december 1944 in de zwak verdedigde Ardennen een groot offensief begonnen, met als doelen de Maas, het Amerikaanse voorraaddepot in Luik en tenslotte de haven van Antwerpen. In Zuid-Limburg was de paniek groot. De Duitse aanval leek succesvol uit te pakken en in het bevrijde deel van Limburg heerste grote angst voor terugkeer van de verjaagde bezetter. En de angst was terecht. In België en Luxemburg trokken met de aanvallende troepen ook leden van de Gestapo en SD mee op. Zij haalden voormalige verzetsleden uit hun huis en schoten hen ter plekke neer. Honderden burgers werden geëxecuteerd. Pas in de tweede week van januari 1945 wisten de geallieerden de Duitsers definitief terug te dringen.